3      LEKCJA 3 - PIERWSZY PROGRAM

3.1      Tworzenie nowego programu

Po uruchomieniu IDLE'a zgłasza się tryb interaktywny Pythona. Aby przejść do edycji nowego programu należy z menu File wybrać polecenie New Window.

Otworzy się nowe okno, przeznaczone do edycji programu. Zaczniemy od nadaia proramowi nazwy. W tym celu wybierzmy z menu File polecenie Save As. Wybieramy folder Moje dokumenty, następnie wpisujemy nazwę prog1.py. Rozszerzenie nazwy ".py" oznacza program źródłowy w języku Python (rozszerzenie ".pyc" oznacza zaś program skompilowany do postaci pośredniej). Klikamy na Zapisz.

3.2      Komentarze

Plik programu w języku Python zawiera ciąg poleceń do wykonania przez interpreter, zapisanych zgodnie ze składnią języka. Obok poleceń mogą znajdować się w nim również komentarze, opisujące cel lub sposób działania programu lub jego części. Komentarze w języku Python poprzedzamy znakiem # (sharp). Zacznijmy nasz program od komentarza - napiszmy:

 

# To jest mój pierwszy program w języku Python

 

i wciśnijmy klawisz Enter. IDLE automatycznie oznacza komentarze kolorem czerwonym.

Komentarze mogą występować w dowolnej linii programu w Pythonie: cokolwiek pojawia się za znakiem # traktowane jest jako komentarz, aż do końca linii.

W kolejnej linii wpiszmy:

 

"Witaj świecie!"

 

i wciśnijmy klawisz Enter. IDLE automatycznie oznacza napisy kolorem zielonym.

 

3.3      Uruchamianie programu

 

W celu uruchomienia programu wybieramy z menu Run polecenie Run Module (lub wciskamy klawisz F5).

Po chwili nasz program zostanie uruchomiony. Efekt jego działania pojawi się w oknie trybu interaktywnego, a wygląda następująco:

 

>>> ================================ RESTART =====================

>>>

>>> 

 

W trybie interaktywnym interpreter Pythona zwraca na ekran rezultat każdego przetwarzanego wyrażenia. Kiedy uruchomiony jest program, tak się jednak nie dzieje. Dlatego, mimo iż w drugiej linii programu znajduje się napis "Witaj świecie!", w oknie trybu interaktywnego nie został on wyświetlony.

3.4      Wyświetlanie danych

Aby wyświetlać napisy dowolnej treści z programu w Pythonie, należy posłużyć się instrukcją print. Przejdźmy do okna z naszym programem "prog1.py" i dopiszmy print przed napisem "Witaj świecie!". Otrzymamy:

 

# To jest mój pierwszy program w języku Python

print "Witaj świecie!"

 

Słowo "print" należy do nazw zastrzeżonych języka Python i wyświetlane jest przez IDLE'a na pomarańczowo.

Uruchommy program klawiszem F5. W oknie trybu interaktywnego powinniśmy zobaczyć:

 

>>> ================================ RESTART ======================

>>>

Witaj świecie!

>>> 

3.5      Znaki sterujące

Tekst przeznaczony do wyświetlenia może zawierać specjalne znaki sterujące. Jednym z takich znaków jest tabulator zapisywany kombinacją znaków \t. Przejdźmy do okna z programem "prog1.py" i zmieńmy linię

 

print "Witaj świecie!"

 

na:

 

print "\tWitaj świecie!"

 

Po uruchomieniu programu klawiszem F5, w oknie trybu interaktywnego powinniśmy zobaczyć:

 

>>> ================================ RESTART ==============================

>>>

                               Witaj świecie!

>>> 

 

Innym znakiem sterującym jest znak końca linii oznaczany \n. Przejdźmy do okna z programem "prog1.py" i zmieńmy linię

 

print "\tWitaj świecie!"

 

na:

 

print "\tWitaj\nświecie!"

 

Po uruchomieniu programu klawiszem F5, w oknie trybu interaktywnego powinniśmy zobaczyć:

 

>>> ================================ RESTART ==============================

>>>

                                   Witaj

świecie!

>>> 

 

3.6      Wprowadzanie danych

Wiemy już, jak program może cokolwiek wyświetlać użytkownikowi. Teraz dowiemy się, jak wprowadzać dane od użytkownika do programu.

Przejdźmy do okna z programem "prog1.py" i zapiszmy go pod nową nazwą "prog2.py" wybierając z menu File polecenie Save As.

Zmieńmy pierwszą linię programu na:

 

# To już mój drugi program w języku Python

 

Następnie usuńmy drugą linię programu (print "\tWitaj\nświecie!\a").

Do wprowadzania danych od użytkownika służy wbudowana funkcja raw_input.

Dopiszmy więc do programu następujące dwie linie:

 

imie = raw_input("Jak masz na imię?")

print "Witaj",imie,"!"

 

Po uruchomieniu programu klawiszem F5, w oknie trybu interaktywnego powinniśmy zobaczyć:

 

>>> ================================ RESTART =============================

>>>

Jak masz na imię?

 

W tym momencie program oczekuje na podanie przez nas swojego imienia (i potwierdzenia go Enterem). Jeżeli je tu wpiszemy, zobaczymy ciąg dalszy:

 

Jak masz na imię?Adam

Witaj Adam !

>>> 

3.7      Program na obliczenie sumy dwóch liczb

Przejdźmy do okna z programem "prog2.py" i zapiszmy go pod nową nazwą "suma.py" wybierając z menu File polecenie Save As.

Usuńmy wszystkie linie programu wciskając kombinację klawiszy CTRL+A, a następnie klawisz DELETE.

Spróbujmy teraz napisać samodzielnie program, który wczyta od użytkownika dwie liczby całkowite, a następnie wyświetli ich sumę.

Prawidłowe rozwiązanie znajduje się poniżej:

 

# Ten program liczy sumę dwóch liczb całkowitych

x = raw_input("Podaj pierwszą z dwóch liczb:")                             

y = raw_input("Podaj drugą z dwóch liczb:")                                

print "Suma liczb",x,"i",y,"wynosi",int(x)+int(y)

 

Po uruchomieniu programu klawiszem F5, w oknie trybu interaktywnego powinniśmy zobaczyć:

 

>>> ================================ RESTART =============================

>>>

Podaj pierwszą z dwóch liczb:4

Podaj drugą z dwóch liczb:3

Suma liczb 4 i 3 wynosi 7

>>> 

 

Konieczność konwersji wprowadzanych danych (przy pomocy funkcji int), wynika stąd iż funkcja raw_input zwraca tekst wpisany przez użytkownika, a nie jego wartość liczbową.

Bez konwersji, program działał by nieprawidłowo:

 

>>> ================================ RESTART ==============================

>>>

Podaj pierwszą z dwóch liczb:4

Podaj drugą z dwóch liczb:3

Suma liczb 4 i 3 wynosi 43

>>> 

3.8      Ćwiczenia kontrolne

I.                   Napisz program "powiel.py", który wczyta od użytkownika pewien napis, a następnie wyświetli 30 kopii tego napisu, każda w osobnej linii.

II.                Napisz program "pole_tr.py", który obliczy pole trójkąta, pod warunkiem że użytkownik poda wysokość i długość podstawy tego trójkąta. Uwzględnij, że wysokość i długość podstawy mogą być liczbami niecałkowitymi.

III.             Napisz program "odsetki.py", który obliczy stan konta za N lat, gdzie stan początkowy konta wynosi SPK, a stopa oprocentowania P % rocznie (obowiązuje miesięczna kapitalizacja odsetek). N, SPK i P podaje użytkownik programu.